Яагаад дандаа веган хоолны тухай пост оруулдаг вэ?

Фэйсбүүк найзууд маань анзаарсан бол миний ихэнх пост веган хоолтой холбоотой байгаа биз? Бидний амьдрал бол тэр чигээрээ сонголт. Хүн бүхэн өөртөө хайртай бас эрх чөлөөгөө эрхэмлэдэг, гэсэн хэдий ч сонголт хийсэн бүхэн маань тэр болгон өөрийгөө хайрлаж, өөртөө эрх чөлөө олгосон сонголт байдаггүй. Хоол хүнсэн дээр гэхэд л эрүүл мэндээ бодож сонголт хийхээсээ илүү дур хүсэл, шуналынхаа төлөө сонголт хийдэг. Мөн архи тамхи гээд л... аливаа зүйлээс хэт хамаарлтай болчихоороо тэр нь эрхээ эдлэж байгаа мэт боловч өөрийгөө тухайн зүйлийнхээ боол нь болгож байгаа хэрэг. Жишээлбэл мах идэхгүй л бол хоол идсэн болдоггүй, уур хүрдэг, амьдарч чадахгүй гэх мэт... эдгээр нь тухайн зүйлдээ донтсоны шинж. Маханд ч бас архи тамхинаас дутахгүй донтуулах бодис байдаг ба түүнд агуулагдах альбумин, гемоглобин, гамма глюболин зэрэг бодисууд нь хүний бие дэх мансууруулах бодисны хүртэхүйнүүдийг идэвхжүүлж өгдөг байна.

Монголчууд эрт цагаасаа бараг л цагаан хоолтон байсан гэхэд хилсдэхгүй. Зөвхөн өвлийн хатуу ширүүнийг давах гэж л маш бага хэмжээгээр хэрэглэдэг байсан төдийгүй хоногийн ганц л хоолтой байсан. Хүчирхэг ард түмэн байсан Монголчуудын гол нууц болох хооллох ухааныг нь өгүүлсэн нийтлэлийг доор хавсаргах болно.

Гэтэл энэ сайхан уламжлалаа бид нэгмөсөн алдсан. Тэгсэн мөртлөө Монгол хүн юм чинь мах идэхгүй бол өөр юу идэхэв, уламжлалаа л дагаж байна гэж ярьцгаадаг. 21-р зуунд амьдарч байгаа иргэний хувьд би өвлийн хатуу ширүүнийг давахын тулд зөвхөн мах биш өөр олон хүнсэнд илч дулаан агуулагддагыг олж мэдсэн учир махнаас бүрэн татгалзаж цэвэр ургамал хоолтон болсон. Мөн өөр олон шалтгаанууд ч бий. Миний таамгаар янз бүрийн шалтгаанаар цагаан, ногоон хоолтон болсон нийт 10,000 орчим хүн Монголд байдаг болов уу.

Монголчуудын дундаж наслалт болон өвчлөлүүдийн шалтгааныг харахад дийлэнх нь хоол боловсруулалтын болон зүрх судасны өвчин давамгайлсан байдаг. Энэ бүх мэдээлэл ил тод байхад уг нь хүн бүр л идэж уухаа зохицуулж, өөх махаа багасгах тал дээр анхаармаар л юм даа гэж их гайхдаг юм, Монгол хүн юм чинь махаа л иднэ гэхийнхээ оронд.

Би хувьдаа өөрийн сонголтоо хийгээд нэгэнтээ ургамал хоолтон болсон. Мэдээж энэ сонголтыг хийхэд хүн бүрт амаргүй гэдгийг маш сайн ойлгож байгаа. Харин байнга л веган хоолны талаар постлоод байдгийн учир нь махан хоолоо багасгах нь зүйтэй юм байна, жинхэнэ Монгол уламжлалаа дагаж өвөлдөө л багахан идэж бусад үедээ ногоо цагаагаа идэж байя, ядаж л 7 хоногтоо ганц өдөр гэдсээ цайлгая гэсэн санааг өгөх гэж л тэр шүү дээ. Түүнээс бусдыг веган бол, над шиг бол гэж хэзээ ч тулгаж байгаагүйгээс гадна мах иддэг хүмүүсийг муулж доромжилж байсан удаа нэг ч байхгүй. Надтай адил бусан веганчууд маань ч хэн нэгнийг ятгаж тулгаж эсвэл мах иддэгээс нь болж муухай ханддаггүй гэж бодож байна. Харин нэгийг бодуулах үүднээс логик зүй талаас нь тайлбарлах, мэдээлэл өгөх талын зүйл олон байдаг. Учир нь энэ бүхний ард гараад бид юуг өдий болтол ойлгоогүй ирж вэ гэдгийг аль хэдийн мэдчихсэн байдаг учраас энэ бүх мэдээллээр хангахыг зорьдог хүмүүс олон бий. Энэ бүх сэтгэл зүрхийг нь хүмүүс магадгүй буруугаар ойлгодог байх. Хүнд үзэл бодлоо тулгалаа, биднийг доромжиллоо зарим нь бүр шашин сурталчаад байгаа мэтээр ч хүлээж авна.

Фэйсбүүк дээрээ энэ төрлийн пост илүү ихийг оруулж байсан ч дээр дурьдсан дайралтуудыг маш цөөхөн ирдэг байсан. Харин твиттер дээрээ жиргэхэд маш их дайралтууд ирдэг. Махан хоолоо багасгая, веган хоол нь ийм ийм ач тустай, махан хоол нь ийм ийм хор хөнөөлтэй, бидэнд ийм ийм сонголт байдаг гэх зэргээр л жиргэж постлодог болохоос та нар веган бол, махчид бол муухай гэх мэт тулгалт доромжлол огт бичиж байгаагүй. Гэтэл өөдөөс басамжилна, доромжилно, хэрүүл нэхнэ гэх мэт зүйл их тохиолддог. Тэр болгоных нь хариуд нэг ч удаа доромжилсон зүйл бичиж байгаагүй, харин логикийн алдаатай, буруу ойлголтыг нь залруулж тайлбарлаж бичдэг. Энэ нь тэдний нүдээр бол би л үзэл бодлоо хүнд тулгаад, бусдыг доромжлоод, хэрүүл хийгээд байгаа юм шиг харагдаад харин өөрсдийнх нь хэрүүл нэхэж бичсэн, доромжилсон бүхэн нь хамгийн үнэн зөв юм шиг санагдаад байгаад нь маш их гайхдаг юм. Хэрэв твиттер хуудаснаас мах, махчин гэх зэргээр хайгаад үзвэл тэндээс ямар ч доромжлол гарч ирэхгүй. Харин цагаан хоолтон, веган хоолтон зэргээр хайлт хийгээд үзвэл есөн бусын доромжлол, басамжлал гарч ирнэ. Өөрөө хэнийг ч үзэн яддаггүй мөртлөө жиргээгээр дүүрэн үзэн ядагчид араасаа дагуулсан нүгэлтэй хүн би :(

Хүмүүсийн хамгийн сонирхолтой логик бол хүн хэрвээ мах идэхгүй бол хэтэрхий их амьтадтай болоод байгалийн тэнцвэр алдагдана гэж ихэнх нь ярьцгаадаг. Гэтэл үнэндээ хүмүүс махыг нь идэх гэж л тэр их амьтдыг зохиомлоор өсгөж үржүүлээд байгаа шүү дээ. Тахиа гэхэд л дэлхийн нийт хүн амын тооноос ч олон байдаг. Бид л зохиомлоор өсгөөд байхгүй бол тэд чинь байгалийнхаа шалгарлаар л амьдарна. Ийм энгийн логикийг яагаад ойлгохгүй байна вэ? Бас нэг инээдтэй зүйл, веганчууд амьтанд хайртай гэх мөртлөө яагаад тэдний иддэг хоолыг нь булааж идээд байна? Энэ юу гэсэн үг вэ, веган хоолтнууд хонь мал шиг 4 хөллөөд өвс зулгаагаад идэж байхыг харсан уу? Эсвэл ногоо цагаагаа өөрсдөө тарьчихаад тэднийгээ өөрсдөө идэхийн оронд мал амьтандаа идүүлэх ёстой байсан уу? Таримал ногоо ургамал идсэнээрээ амьтдын хоолыг булаасан болдог гэсэн энэ логикийг хэзээ ч ойлгодоггүй. Харин төлөөс нь салгаж сүүг нь уугаад амийг нь таслаж махыг нь иддэгээ тэд юман чинээ боддоггүй нь гайхмаар. За бас нэг сонин яриа байна, манай энэ ч хамаатны хүн, тэр ч найз веган болчлоо гэж гайхуулж яваад чадарцы шдээ хөөрхий гэж ярих хүн маш олон. Ясыг нь өндөлзүүлэн байж үнэнээснээ ярьснуу, санаанаасаа зохиож ярьснуу гэдгийг мэдэхгүй. Гэхдээ үнэн байж болохыг бас үгүйсгэхгүй. Аливаа зүйлд дүгнэлт хийхдээ олон талаас нь бодож үзэх хэрэгтэй.

Дэлхийн хүн амаас өдөрт хэдэн мянгаараа хорт хавдар зэрэг өвчлөлүүдээс болж цэл залуугаараа ч өөд болцгоож байна. Мөн дээр хэлсэнчлэн монголчууд хоолноосоо болж дундаж наслалт нь маш бага байна. Мах иддэг хэдэн мянган хүн нас барж байгаа нь хэвийн үзэгдэл хэрнээ веган хүн нас барахаар бөөн юм болж ёстой нэг мах идээгүйгээс л болдог гэнэ. Гэвч тэр хүн веган хоолтон болохоосоо өмнө тухайн өвчнөө олсон байсан уу гэдгийг огт бодож үздэггүй. Веган болоод харин ч хэдэн өдрөөр илүү амьдарсан юм билүү хэлж мэдэхгүй шүү дээ. Гэхдээ махнаас гарч байна гээд учраа олохгүй явснаас болоод асуудал үүсэх тохиолдол гардаг нь үнэн. Мах гурилнаас өөр юм мэдэхгүй Монголчуудын хувьд асуудалтай байдаг байх. Энэ бол тухайн хүний хариуцлагын асуудал болохоос цагаан хоолонд учир байгаа хэрэг биш юм. Насаараа мах идээгүй хожим өнөөгийн олон олон алдартан, эрдэмтэн, суутан байдгийг бүгд мэддэг болсон байх. Тиймээс махнаас гарахаар шийдсэн бол махыг орлуулж өөр юу юу идэхээ сайн мэдсэн байх хэрэгтэй. Эсвэл шийдээд л шууд нэг өдөр махнаас гарах биш аажим аажмаар биеэ дасга. Харин бусад хүмүүстээ зөвлөхөд махныхаа хэрэглээг багасга. Эрүүл мэндийнхээ төлөө хэрэгжүүлэх эсэх нь таны сонголт. Хэн ч танд тулгахгүй.

Хүмүүсийн хамгийн их буруугаар боддог нэг зүйлийг бас дурьдахгүй бол болохгүй нь. Газар тариалан шимт хөрсийг уурхайгаас илүү бусниулаад байна гэж бас их ярьцгаадаг шүү. Юуны төлөө шимт хөрс байгаа хэрэг вэ? Жинхэнэ байгалиас заяасан шим гэдэг чинь тэр бус уу? Тийм шимтэй сайхан хөрсөн дээр ногоогоо тариад идвэл шим тэжээлээр баян, эм болох зүйл чинь тэр биш үү? Харин байгалийг сүйтгэж байгаа хамгийн аюултай зүйл бол мал аж ахуй. Бэлчээрийн даац хэтэрсний улмаас цөлжилт үүсэх аюултай. Монголын хувьд энэ хамаагүй гэж ярьцгаадаг байсан ч тэр зүйл нь одоо харин ч бүр ноцтой нүүрлээд байгаа. Бас тариа ногоо тарихаас хэд дахин илүү усны нөөц шавхдаг. Харин тариа ногоо тарихад хөрсний үржил шим буцаад л сэргэдэг. Цаг уурын өөрчлөлтөнд нөлөөлөөд байгаа хамгийн том хүчин зүйл бол мал аж ахуйгаас ялгарч буй хүлэмжийн хий бөгөөд энэ нь машин техникийн хортой утаанаас хэд дахин илүү болохыг дэлхийн эрдэмтэд, НАСА агентлагийн зүгээс батласан.

Эрүүл мэндээ бодож, амьтны амийг хайрлах, байгаль дэлхийгээ хайрлах зэрэг шалтгаанаар ухамсартайгаар сонголтоо хийчихсэн мах идэхгүй ч эрүүл амьдарч чадаад байгаа хүмүүсийг шоолж доромжилж басамжилж хэдэн биенээ хөгжөөж суухынхаа оронд бидний өвөг дээдэс яаж хооллодог байсан билээ, бид хэрхэн уламжлалаа дагах вэ, эрүүл мэндээ бодож махаа учиртай хэрэглэе гэдэгтээ санаа тавьбал илүү дээрсэн. Интернэт хөгжсөн мэдээллийн эрин зуунд амьдарч байгаа гэх хэрнээ мэдээллээр маш дутуу байна. Энэ тал дээрээ ч бас анхаарвал илүү хэрэгтэй.

Бичээгүй дутуу орхисон өөр маш олон зүйл байгаа ч энэ удаа ингээд дуусгая даа. Бидэнд бодож үзээгүй маш олон зүйл бий.

Холбоотой нийтлэлүүд:

ТҮРҮҮ ҮЕИЙН МОНГОЛЧУУДЫН ШИНЖЛЭХ УХААНЧ МЭДЛЭГ http://lkhagvaa.mn/post/6

ТОРОЙН ХЭЛСЭН ҮГ http://gegeenanir.blogspot.com/2015/02/blog-post_6.html

МАТЕРИ БА УХАМСРЫН ХӨГЖЛИЙН ТЭНЦВЭР http://gegeenanir.blogspot.com/2015/05/blog-post.html 
МАХ ИДДЭГГҮЙ ЦАГААН ХООЛТОН АЛДАРТНУУД http://news.xopom.com/121913/

Бүхэл ертөнцийг салангид болгосон бидний төөрөгдөл

Бүхнийг үгээр илэрхийлнэ гэдэг бүтэшгүй юм. Асар олон хуудас зуу зуун өгүүлбэрийн эцэст нэг л ойлголтыг арай ядан харуулж ойлгуулах гэж оролдоно. Үнэхээр бүх зүйлс харьцангуйгаар утгачлагдсан ертөнцөд бид амьдарч байна. Цаашдын бидний ертөнц илүү чимээгүйгээр ойлголцдог болох болов уу. Хүмүүс бид боддог олон зүйлийн тухай. Гэвч туйлын үнэний тухай хэзээ ч бодож чаддаггүй. Үсрээд л өнгөцхөн төсөөлж чадна. Гэвч төсөөлөгдөж байгаа бүхэн ердөө л төсөөлөл. Хэн нэгэн нөгөөгөөс хамааралтай, гэвч хамааралтай бүхэн өөрийн эрх чөлөөтэй. Бид бүгд л өөрийн биеийг ашиглаад тус тусдаа амьдралаа босгож буй мэт харагдаж, бодож төсөөлдөг. Бас хэн нэгний боол болж өмчлөгдөн дарлагдах мэт төсөөлөн амьдрагсад ч байна. Тэгээд аль нь юм бэ? Үнэндээ аль нь ч биш. Энэ бүхэн ердөө л ингэж харагдаж мэдрэгдэж байгаа зүйлс. Тэгээд юу гэсэн үг вэ? Амьдрал хэмээх бидний төсөөлдөг энэ үгийн агуулгыг илэрхийлэгч тэр төсөөллийн мөн чанар нь өөрөө харьцангуй. Түүнд туйлийн чанар үгүй. Туйлийн чанар бол амьдралаас хэтийдсэн амьдрал. Бид хүн алж болохгүй гэдэг. Гэхдээ амьтдыг бол алж болоод байдаг. Яагаад? Хүн хэмээгч өөрөө амьтан шүүдээ. Арслан, чоно, үхэр, хонь гэж нэрлэхтэй адил хүн хэмээн нэрлэгдсэн энэ төрөлхтөн бусадтай ижил. Гэхдээ бас ялгаатай. Хүн зүгээр л эд нараас илүү дэндүү их ШУНАЛТАЙ. Ердөө л үүгээрээ, энэ л чанараараа эргэн тойрноо сөнөөж эзлэн түрэмгийлж, алж хядаж байна. Ганц л үл мэдэгдэх сэтгэл буюу шунал. Ганц хүний шунал ямар их хар бараан үйл түйтгэрийг тарьж сөнөөж болдгийг Дэлхийн 2-р дайны түүх бидэнд харуулдаг. Гитлерийн аугаа их шуналын мөрөөр сая сая хүн бас амьтад, дэлхийн газар шороо сүйтэж байсныг түүхэнд тэмдэглэсэн.

Нохойноос, үхэрнээс, сармагчнаас бидэнд сурах зүйл их. Хурга хооллож буй нохойг, нэгнээ өмөөрөн тэмцэх үхэр сүргийг, ухаан алдсан нэгнээ амь оруулахын төлөө зүтгэж буй сармагчинг бид харсан. Тэгээд тэдэнд яаж ухаан байхгүй, мэдрэхүй байхгүй гэж хэлж чадах вэ? Энэ бол дэндүү харанхуй хэрэг. Бид нэгнээ хайрласан, нэгэндээ тусалсан хэн нэгнийг, ямар нэгэн амьтныг аварсныхаа дараа асар ихээр аз жаргалаар бялхдаггүй гэж үү? Өөрийгөө сонс. Хэн нэгэнтэй маргалдсан, хэн нэгнийг гомдоосны дараа бидний зүрх ямар их өвддөгийг бид мэднэ. Дахиад өөрийгөө сонс. Бид амьдралыг ойлгоход бусдыг ойлгоход тийм ч их хүч чармайлт, ид шид хэрэггүй. Ердөө л өөрийн дотоод зүрх сэтгэлээ сонсоход хангалттай. Магадгүй танд энэ нийгэм олон жил чихэвч зүүлгэж, нүдийг тань боосон байх. Одоо энэ чихэвчээ, 3D шилээ авах цаг болсон. Өөрийн нүдээр хар эргэн тойрноо. Энд энэ биений эгэл нүдийг хэлээгүй байна. Зүрх сэтгэлийнхээ тунгалаг нүдээ нээгээч хэмээн хүсч байна.

Амьдрах агшин маш богино. Учир нь яг одоо гэж хэлэх тэр агшинд л таны амьдралын агшин өнгөрч байдаг. Ийм учраас амьдралын хугацааг хэмжих нэгж нь долиос ч бага байх.

Миний амьдралын жор бол жоргүй байх. 60 нас хүрсэн хашир туршлагатай өвөө гэгддэг ч одоог болтол тэр ч мөн бүрэн дүүрэн амьдарч чадаагүй, сураагүй байгааг бид харж болдог. Түүний туршлага ердөө л гал бол халуун, ус бол хүйтэн байдаг.

Амьдралд жор үгүй. Амьдрал өөрөө хайрлахуйн агшин юм. Хайр өөрөө бүх юм. Бүх юм гэдэгт та нар, танай хөршөөс эхлээд дэлхий ертөнц бүгд багтана. Амьдралыг туулж таньж мэдэх цорын ганц жамтай. Та нарын амьдралын зорилго, төрсөн зорилго бол ямар ч зорилгогүй байх. Зорилго, амжилт энэ бүхэн ердөө л үг лоозон. Иймэрхүү үлгэрт ухамсраа бүү сульдаа. Магадгүй та нар маань зорилгогүй тэгээд яаж амьдрах вэ? хэмээн гутарч гуньж болох юм. Хэрэггүй, эдгээр үгс та нарт өөр рүүгээ өнгийх өөрийн чинь дотоодод ганцаардан буй тэр гунигийг задлахад чиглэх болно. Хайрла, бас дахин хайрла бүгдийг, өөрийгөө. Тэгээд өөртөө зөвхөн хайрыг л үлдээ, аавынхаа өгсөн нэрийг ч бүү үлдээ, зөвхөн хайрлахийг л үлдээ.

Амьдрахад мөнгө хэрэгтэй үнэн. Амьдрахад хоол хэрэгтэй үнэн. Гэхдээ тэд ердөө л хэрэгцээ төдий. Гутал шиг л. Хичнээн гоё гутал байлаа гээд өвлийн гутлыг зун нь өмсөөд байж болохгүй шүүдээ. Ердөө л хэрэглэ. Дахин сана.  Чамайг бага байхад аав, ээжийн чинь авч өгч байсан тэр гутал хувцас, хоол хүнс ямар цаг хугацаатай ямар чанартай байсныг дахин сана. Тэгээд та нар ойлгоно. Тэд ердөө л дараагийн агшинд шилжих хэрэгцээ байсан. Чамд хэрэгтэй байгаа шиг эд бүгд бусдад ч мөн хэрэгтэй. Монголын нэгэн мундаг соён гэгээрүүлэгч “Үнэтэй цайтай бүхнээ бусдад өгч сур. Үүрд оршихгүйн учир тус болох үйлийг бүтээ” хэмээн шүлэглэсэн байдаг. Эхэлсэн бүхэн эхэлсэн тэр л агшнаасаа төгсөж дуусч байдаг. Учир нь энэ бол ийм л зүүдний ертөнц юм.

Тус болохын тулд бүү тусла. Зүгээр л туслаад өнгөр. Авахын тулд бүү шуна. Хэрэв өгвөл зүгээр л авч сур. Дахин авахын тулд бүү шуна.

Та нарт минь олон л асуулт байгаа байх. Хэрэв асуулт нь чиний дотроос бий болсон бол хариулт нь ч мөн чиний дотор байж байдаг. Харин яаж хариултаа нээх вэ? гэж үү. Өөр лүүгээ ор. Өөрийн дотоод гүнд орших дуу хоолойг сонс, мэдэр. Мэдэрнэ гэдэг үгээр илэрхийлэгдэхэд хэцүү тэр дуу хоолойг сонс. Тэр дэндүү чимээгүй бас их намуухан. Тиймээс түүнийг сонсохын тулд та нар илүү намуухан байх хэрэгтэй болно. Илүү намуухан.

Дэлхийг аврагч супер баатрууд аа! Хүн төрөлхтөн мянга мянган жил энэ л дэлхий дээр төрж, үхэж бас амьдарч ирсэн. Бид энэ он жилүүдэд чухам юуг хийж бүтээв. Бодъё. Бид атомын бөмбөг, аврага том пуужин, асар их хог, аугаа их хийрхэл амбицийг бүтээжээ. Та магадгүй үүнтэй санал нийлэхгүй байж болно. Хамаагүй. Хэн ч санал нийлэхгүй, үүнд анхаарахгүй байлаа гээд мод ургаж, ус ундраад, агаар цэвэршихгүй. Дэлхий дулаарсаар л байна. Магадгүй та аугаа их өөдрөг үзэлтэн байж болно. Зөв. Гэхдээ болно, бүтнэ биз гэсэн хий хоосон өөдрөг сэтгэгдлээс илүү болгоё бүтээе гэсэн бодит харааг дэлхий биднээс гуйж байна. Дэлхий гуйж ядахдаа газар хөдөлгөж, шуурга дэгдээж, хүн төрөлхтөн биднийг ухаараад өгөөч гэж нулимс дуслуулан аврал эрж байна. Дэлхийн нулимс барагдаж гол горхи ширгэж байна. Гэхдээ энэ миний сэтгэлийг хамгийн их зовоож байгаа зүйл биш юм. Хамгийн ихээр сэтгэл өвтгөж байгаа зүйл бол энэ их гамшиг үнэхээр нүүрлээд байхад харж сэхээрэхгүй, илүү ихийг ухаж, илүү ихийг тасдаж, илүү ихийг үрсээр байгаа хүмүүсийг хараад зүрх минь зовуурилж цээж хөндүүрлэж байна. Энэ ердөө л мэдрэмж. Гэтэл газраа ухуулж, амьтадаа хядуулж, моддоо тайруулсаар хатаж гандан буй дэлхий минь яаж байгаа бол?

Олон зуун жилийн туршид хүн төрөлхтөн өөрийгөө дэлхийн бүтээгч мэт аашилсаар ирсэн. Өнөөдөр ч тийм л байна. Энэ дэлхий дээр хүн төрөлхтөн л ийм хамгийн тэнэг системээр амьдарч, ёстой харь гаригийн амьтан мэт аашилж, суусан сандлынхаа хөлийг өөрөө хөрөөдөж байна. Найзууд минь нэг удаа тайван суугаад эргэн тойрноо бодитоор харцгаая. Дотоод зүрх сэтгэлийн мэдрэмжээрээ харая. Бид бас олон сайхан зүйлийг бүтээсэн. Дуу хөгжим, бүжиг наадам, уран зураг, үзэсгэлэнт баримал. Бид дандаа л сайн сайхан гэгээлэг зүйлд дуртай байсан. Үргэлж. Мод тайрч, хогоор дүүргэхийг бид хэзээ ч хүсч байгаагүй ээ. Гэхдээ л өнөөдөр ийм зүйл болчихсон байна. Одоо яах вэ? Үе үеийн аугаа гэгээнтэн мэргэд нэг л зүйл дэлхий ертөнцөд амар амгалан, энхтайван байдлыг авч ирнэ гэж. Тэр бол ХАЙР. Магадгүй энэ үгийг сонсохоор танд аль хэдийн мэддэг мэт, аль хэдийн энэ зүйл танд байгаа мэт мэдрэмж төрж болно. Тэгээд та энэ хийсвэр зүйл ертөнцийг аварна гэж үү? Гэж эргэлзэж ч болох юм. Хайр бол дотоод гоо сайхан. Дэлхийг гагцхүү дотоод гоо сайхан аварна гэдэг. Энэ үнэн. Энэ тухай хаанаас ч уншаад мэдэж болно. Харин өөрийн дотоод гоо сайхнаа нээх цаг болсон гэдгийг л та бүхэнд сануулахыг хүсэж байна.

Дэлхийг аврах супермэн, элфийн шидтэн энэ дэлхий дээр 8 тэрбум бий. Тэрний нэг нь та. Харин та яаж тэр ид шид, хүчийг эзэмших вэ? гэвэл зөвхөн өөрийн дотоод гоо сайхнаа нээ. Тэгээд бүх зүйл үнэхээр сайхан болно гэдэгт би эргэлзэхгүй байна. Бид өнөөдөр улс төр, хүүхдийн 20 мянган төгрөг, татварын тухай бодож маргаж байх зуур, бидний ирээдүйн баталгаа нимгэрсээр л байна. Тэгээд одоо тэр бизнесийг, улс төрчдийг устгах уу? Тэмцэх үү? Үгүй. Ердөө ч тийм биш.

Амьдрал бол урсгал гэдэг үг байдаг. Урсаад л өнгөрнө. Гэхдээ энэ урсгалаар та бидний ирээдүй үр хойч маань ч урсах болно гэдгийг саная. Хэрвээ хүн бүр нэг нэгнээ ялгаварлахаа больж, нэг нэгэнтэйгээ тэгш байдлаар хуваалцдаг бол ямар вэ? Дэлхий дээр оршин буй бүхэн тэгш эрхтэйгээр оршиж, жамын дагуу урсвал магадгүй тэр л диваажин байх. Та бодоод үздээ. Хичнээн харанхуй байсан ч гудамжаар ганцаараа алхахад айх шаардлагаггүй бол, хүүхэд тань хичнээн оройтсон ч санаа зовох шаардлагагүй бол ямар сайхан бэ. Энэ бүхэн боломжгүй гэж та бодож байна уу? Би тэгвэл боломжтой гэж санаж байна. Яаж? Ердөө л та өөрийн дотоод гоо сайхан болсон хайр энэрэл, нинжэн сэтгэлээ нээхэд л хангалттай. Нар шиг, мод шиг, дэлхий шиг, байгаль шиг тийм сайхан нээлттэй байвал. Мод хэзээ ч уул болох гэж тэмүүлдэггүй, чулуу хэзээ ч алт болох гэж зүтгэдэггүй шиг бид ч мөн байгаагаараа байж, буй бүхнийг адил хайрлан хүндэлдэг бол тэр диваажин байх.Энэ дэлхий дээр ганц хүн төрөлхтөн л ийм их төвөгтэй амьдарч байдаг. Хий хоосон хэтэрхий их үгийн сантай. Тэр үг бүр нь дэндүү олон утгатай. Эвгүй хэлбэл буруугаар ойлгож бусдын сэтгэлийг сэвтээх. Өнөөөдөр хүн төрөлхтний сэтгэл дэндүү эмзэг, хийрхэл нь тэнгэрт тулж хамар нь огторгуйд нисэх мэт аугаа их эгог бүтээгч. Найзууд минь дээ. Амьдрал дэндүү богино. Амьтад тийм ч их ярихгүй хэрнээ дэндүү их тайван жаргаж байгаа нь юуных юм бэ? Бид ийм их үг яриатай хэрнээ яагаад ийм өчүүхэн амьдралтай, аз жаргалгүй байдаг юм бэ? Та жаргах эрхтэй үнэн. Гэхдээ өөрийн жаргалыг бусдын зовлонгоор бүтээх шаардлагагүй тийм үү? Харин бусдын жаргалаар өөрийн жаргалыг бүтээвэл ямар вэ?

Таны дотоод гоо сайхан хязгааргүй их хийсвэр орон зайн дундах туйлын бодит үнэн юм шүү. Бүгдийг хайрлаарай.

Нийтлэлийг бичсэн С.Болдбаатар